|
Du Tử Lê
Orange County 18-12-1990
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Có dễ cả năm qua, tôi không
c̣n lo lấy cho riêng ḿnh thói quen cầm bút ! Đời sống, với một gia
tốc khủng khiếp, chỉ c̣n cho tôi những buổi tối ngồi trước tấm kính
xanh, màn ảnh computer. Đời sống, cũng đă lâu, làm cho chúng ta thấy
rằng những lá thư cho nhau mới xa xỉ làm sao !
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Với một chút ngậm ngùi “ Một chút
mặt trời trong nước lạnh ”, nói theo thơ của Paul Eluard, cuối cùng,
rồi tôi cũng ngồi xuống, cuối cùng rồi tôi cũng cầm lên cây bút,
cũng bắt đầu được bằng gịng chữ “ bạn nhỏ, phương xa, của tôi ”…
Tôi bắt đầu với nhận thức rơ ràng rằng, phút này những ngọn phong
trên đường Santa Clara đă ngă màu. Những chiếc lá xanh đă lên màu
rượu chát. Những chiếc lá đó đợi vàng, không như chúng ta, đợi chờ
hoài một điều chẳng tới.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Tôi bắt đầu thư này, với ư thức rơ
ràng, rằng, sương mù đă khoác áo về trên Lion Plaza, về trên những
chỗ ngồi, những góc nhỏ. Nơi mà chúng ta, lần lượt theo nhau, bỏ lại
tuổi thơ, bỏ lại tiếng hát, bỏ lại những ước mơ ngọt ngào khăn áo
mới. Tôi biết, khi tôi viết thư này, th́ sương mù cũng đă khoác áo
đi về Stockton, Oakland, Sacramento, và trên cả cây cầu Cựu Kim Sơn,
chiếc cầu bắc ngang qua vụng biển như cái miệng há to của loài thủy
quái, nối trọn đông tây, ẩn tàng ly biệt.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Cùng với hàng phong đang đổi màu,
cùng với những chiếc áo sương mù, khoác lên dặm đường phía Bắc, cùng
với rét mướt, khăn len áo dạ - đi vào mọi nơi chốn ta, th́, tôi cũng
biết, một năm sắp đi qua. Ṿng quay ba trăm sáu mươi lăm lần của
trái đất, đă đủ.
Cái mốc thời gian cay nghiệt, ghi
dấu những tàn phai, chứng thực những thất bại. Cái mốc thời gian như
một dặm đường bỏ lại, cũng công bằng xác tín những thành công -
nghiêng đầu trước nỗ lực.
Và, bạn nhỏ , phương xa, của tôi,
Mỗi cuối năm, mỗi trục quay trái đất
giáp ṿng, rồi lại nhớ, buổi tối, khói thuốc, những ly cà phê, đôi
mắt em sâu, mỗi cuối năm, bạn nhỏ, phương xa, tôi lại nhớ Bá Cầm,
nhớ Moulin Rouge, nhớ Anh Đào. Nhớ bàn tay em xanh - những ngón
tương tư chân trời gió tạt. Nhớ một câu hỏi chưa được trả lời. Nhớ
tóc em thất lạc đôi vai, nói về một người trẻ tuổi.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Em có tin câu hỏi khó trả lời nhất
lại là những câu hỏi dễ nhất !
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Những chiếc lá phong trên đường
Santa Clara đă đổi màu, chúng đổi màu thêm một lần nữa, lần thứ ba
cho câu hỏi thứ nhất, vẫn âm u !
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi. Tôi
biết tính trễ năi, lần khần của ḿnh không những chẳng giúp ǵ cho
đời sống tôi mà nó c̣n làm cho tệ hại thêm nữa. Tệ hại đầu tiên,
thấy ngay, là sự im lặng bằn bặt của em, sau câu hỏi trong buổi tối
ấy.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Bây giờ là mười hai giờ khuya. Những
nhà tiên đoán thời tiết loan báo đêm nay, hàn thử biểu ở Orange
County xuống thấp. Chính phủ đă cho lệnh quân đội mở cửa những nhà
tạm trú cho đám người được mệnh danh là Homeless – ngày một nhiều
hơn ở vùng này.
Cùng với sự xuống thấp của hàn thử
biểu, ḷng tôi cũng xuống thấp ! Tôi nghĩ ba năm, đủ rồi. Ba năm đủ
cho ḷng tôi lắng xuống. Ba năm đủ cho câu trả lời của tôi về một
người trẻ tuổi mang tên Đỗ Vẫn Trọn.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Tôi không nghĩ sự trả lời muộn màng,
quá muộn màng này của tôi, có thể cứu văn một điều ǵ. Không đâu,
em, càng lớn tuổi, tôi càng hiểu thấu ư nghĩa chảy trôi của một
gịng sông. Càng lớn tuổi tôi càng hiểu rơ, đời sống chẳng bao giờ
cho ta một trạm dừng chân, nghỉ đỡ nào cả. Bởi nếu gịng sóng không
có những băng băng cuộn xiết, th́ đời sống sẽ tự nó mất đi cái ư
nghĩa đầu tiên và, cuối cùng của nó.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Nhưng hôm nay, dù quá muộn màng, tôi
vẫn muốn được trả lời câu hỏi thật dễ làm sao với tôi : “ Đỗ Vẫn
Trọn là ai ? Ai là Đỗ Vẫn Trọn ? ”
Tôi nghĩ tôi phải trả lời em, dù
muộn màng, hôm nay, với kẻ nghèo nàn nào cũng sợ gánh trên đôi vai
món nợ, tôi cũng vậy. Tôi muốn được trả nợ. Tôi muốn được đáp đền,
đôi mắt sâu, những ngón tay giăng tới chân trời gió tạt…
Và hơn thế nữa, câu hỏi của em,
dường như cũng là câu hỏi của khá nhiều người, chưa hỏi.
****
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Tôi biết, bất cứ một chỉ danh nào,
dành cho Đỗ Vẫn Trọn cũng đúng, không sai. - Có người gọi Đỗ Vẫn
Trọn là một nhà báo, với tất cả ư nghĩa dịu dàng, thân ái, dành cho
người mang thơ mộng, lăng mạn về cho cảnh đời trần tục này.
- Có người gọi Đỗ Vẫn Trọn ông vua
không ngai của những chương tŕnh dạ vũ quốc tế, liên lục địa.
- Có người gọi Đỗ Vẫn Trọn là một
nhà văn, cơi văn chương của riêng anh, một khổ hận khô khốc bất
toàn, nhễ nhại những vấn nạn thời gian con người thú tính độc ác.
- Có người gọi Đỗ Vẫn Trọn là một “
phù thủy” táo tợn trong những dung dự đi trước tuổi tác, đi trước dự
kiến, mà báo San Jose Mercury News gọi là “ Tay tổ ngành truyền
thông trên mảnh đất lạ ”.
- Có người gọi Đỗ Vẫn Trọn là một
cây viết hiệp nghĩa, với những đường kiếm đẹp, xuất chiêu như hư
chiêu, một Lệnh Hồ Xung hành hiệp trượng nghĩa.
- Có người gọi Đỗ Vẫn Trọn là một
nhà hướng thiện với những công việc nhân đạo anh đă làm cho đồng bào
miền Trung, miền Tây trong cơn lũ lụt và nhiều chương tŕnh nhân ái
khác.
- Có người lại gọi Đỗ Vẫn Trọn là
một “ hảo hớn” của màn ảnh nhỏ, với chương tŕnh truyền h́nh Việt
ngữ, phát hành mỗi ngày.
- Có người tặc lưỡi, nhún vai ra
điều chê bai, trước công tŕnh liên lũy, ngày một lớn lao hơn của Đỗ
Vẫn Trọn, trong nỗ lực thực tiễn, hữu dụng.
Rút lại, vậy th́ Đỗ Vẫn Trọn là ai,
hay ai là Đỗ Vẫn Trọn ?
Để thoả đáng câu hỏi một mà hai, hai
mà một trên, thiết nghĩ, cách thế hay nhất là truy nguyên cội nguồn,
truy nguyên thân thế Đỗ Vẫn Trọn .
Qua Kim Tuấn, Vũ Hoàng, trong tuần
lễ văn hoá Pleiku, 1972, tôi được biết Đỗ Vẫn Trọn và gia đ́nh của
anh.
Đỗ Vẫn Trọn là con thứ trong một
gia đ́nh, gồm tất cả 18 anh chị em. Cha anh, một thương gia thành
công nhất nh́ phố núi này, qua những sáng kiến táo bạo, mở đường
trong nổ lực phục vụ quần chúng.
Mẹ anh, một người đàn bà nhân đức,
nổi tiếng v́ những đóng góp tiền bạc của bà cho những lợi ích công
cộng như nhà thương, bệnh xá, trại gia binh, trường học, chùa chiền.
Các chị anh, các em anh hầu hết
thành danh, họ là những bác sĩ, luật sư, giáo sư giữ những chức vụ
quan trọng trong ngành chuyên môn của họ.
Thừa hưởng được đức tính nhẫn nại,
cần cù của cha, tinh thần nhân hậu của mẹ, Đỗ Vẫn Trọn lớn lên, đă
mau chóng trở thành những thân linh đến trong rừng già, phấn đấu tự
lập.
Đỗ Vẫn Trọn không hề được thừa hưởng
bóng mát, bóng rợp của gia đ́nh. Vượt biên năm 1981, mang theo hai
em nhỏ, ở những bước chân tỵ nạn đầu tiên nơi xứ người, với tuổi đời
vừa chớm hai mươi, cùng lúc với tấm ḷng ở với văn chương, qua tùy
bút đầu tay “ Thư Gửi Mẹ ” được đài BBC trân trọng giới thiệu phát
thanh về Việt Nam, Đỗ Vẫn Trọn cũng quăng ḿnh vào đời sống. Không
nề hà công việc, bất chấp sự sang, hèn, nơi quê người. Đỗ Vẫn Trọn
đă vươn lên. Anh tự tạo lấy cho ḿnh một chỗ đứng vững vàng trong
nghề nghiệp trong xă hội.
Tôi không nghĩ Đỗ Vẫn Trọn có ba đầu,
sáu tay, tôi không nghĩ Đỗ Vẫn Trọn có bí quyết, tà thuật riêng biệt
nào. Cánh tay anh luôn luôn vươn dài khắp nơi, thành tựu trên nhiều
lănh vực, chẳng qua chỉ v́ anh có một bộ óc nhiều sáng kiến và một
sức làm việc bất kể ngày đêm.
Bất cứ ai, bất cứ kẻ nào, nếu trong
chín mười năm liên tiếp, làm việc mỗi ngày, từ mười lăm tới mười sáu
tiếng mỗi ngày, th́ người đó, phải thành công. Tất cả mọi danh nhân
thành công đều chỉ có một bí quyết duy nhất là: làm việc, làm việc
và làm việc.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Bây giờ là ba giờ sáng. Tôi vẫn c̣n
ngồi nơi chiếc bàn nhỏ và cũ kỹ đă theo tôi từ nhiều năm qua. Tôi
ngồi, viết cho em và suy nghĩ về trường hợp Đỗ Vẫn Trọn. Tôi nhớ,
trong một giao thừa tại Thung Lũng Hoa Vàng, có lần tôi đă nói, điều
quan trọng cho đời sống của một người không phải là văn chương,
chẳng phải là dạ vũ, càng không phải là những thành công vật chất …
Sự hữu ích của một cá nhân trong cộng đồng là ta có làm được một
điều ǵ hữu ích cho kẻ khác ? Người xưa dạy ta, nếu một đời không
làm được việc ǵ hữu ích cho người th́ hăy trồng một gốc cây cho đời
sau có bóng mát.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Đỗ Vẫn Trọn, trong cái nh́n của tôi
đă không chỉ trồng một cái cây giữa lúc c̣n rất trẻ - mà, anh đă
trồng hằng trăm ngàn gốc cây cho hàng trăm ngàn mái nhà, gia đ́nh và
cơ sở.
Vẫn trong cái nh́n của riêng tôi th́,
Đỗ Vẫn Trọn không chỉ trồng một lần trăm ngàn gốc cây mà, anh đă
trồng mỗi năm. Anh đă đổ mồ hôi, đổ chất xám, như thế đă sáu năm.
Như thế, đă bảy năm sắp đến.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
V́ thế, giữa giao thừa kia, tôi nói,
tôi đă nghiêng ḿnh, đă khâm phục Đỗ Vẫn Trọn v́ những Niên Giám
tiếng Việt hàng năm, cho người Việt, ở miền Bắc Cali.
V́ thế, tôi nói, với tôi, dù Đỗ Vẫn
Trọn có là một tay chơi, sáng Hồng Kông, chiều Đài Loan, th́ anh vẫn
là một người trẻ hiếm có, cần thiết cho chúng ta, cho cộng đồng ly
hương đang lớn mạnh trên những thửa đất quê người lầm than, bầm giập.
Bởi v́, sau cùng và trên hết thảy,
Đỗ Vẫn Trọn mỗi năm vẫn tiếp tục trồng thêm cho chúng ta những gốc
cây Niên Giám. Những gốc cây thực dụng, mang bóng mát và hoa trái
cần thiết cho cộng đồng, cho tập thể !
Hơn thế nữa, bạn nhỏ, phương xa, của
tôi. Đừng quên, Đỗ Vẫn Trọn thủy chung chỉ có một ư chí là trong một
tấm ḷng – anh không có một xu nhỏ, một gia tài dù cỏn con nào trong
đôi tay thanh niên …
Phải không, mỗi năm, những hàng
phong trên con đường Santa Clara, một lần, đổi lá. Và cuối năm, khi
những chiếc lá phong đổi màu từ đỏ sang vàng để chờ rơi rụng, để chờ
xác mục trôi đi, th́, đó chẳng là lúc trên tay chúng ta, lại có một
Niên Giám mới. Tác phẩm như kết quả nóng hổi của bao ngày tháng lầm
than, ngược xuôi trong lẻ loi, cô độc đầy trí tuệ của Đỗ Vẫn Trọn.
Bạn nhỏ, phương xa, của tôi,
Em c̣n muốn đ̣i hỏi ǵ hơn nơi người
trẻ tuổi mang tên Đỗ Vẫn Trọn này ?
Du Tử Lê
12- 90
|